9. SINIF TÜRK EDEBİYATI FIRAT YAYINLARI CEVAPLARI
Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri:
HAZIRLIK:
1. Yukarıdaki fotoğrafta gördüğünüz sanatçının çalışırken yaptığı fiziksel hareketleri içinde bulunduğu ruh hâli hangi sanat türlerinde konu olarak işlenebilir? Siz bu sanatçının hareketlerini ve davranışlarını hangi sanat etkinliği ile anlatırdınız?
1. Sanatçının içinde bulunduğu oldukça önemlidir. Bu ruh hali sanatçının resim, müzik, heykel gibi sanatların ortaya çıkmasına vesile olur.
2. Yukarıda gördüğünüz heykel, heybe, karikatür hangi malzemelerle oluşturulmuştur? Bu ürünlerden hangisi diğerlerinden farklıdır? Nedenleriyle açıklayınız.
2. Üç resminde malzemeleri birbirinden farklıdır. Heykelin malzemesi mermer, kilimin ip, karikatürün ise kağıt ve kalemdir.
3. Güzel sanatlar içinde edebiyatın yeri nedir? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları maddeler hâlinde defterinize sıralayınız.
3. Sanat insanın güzellik karşısında duyduğu heyecan ve hayranlığı uyandırmak için ortaya koyduğu yaratıcılıktır. Sanatın temelinde insan sevgisi, hoşgörü, yaratma özgürlüğü vardır. Sanat insanın varlık şartlarından biridir. İnsanın olduğu her yerde sanat vardır.(Mağara resimleri, antik süs eşyaları, işlenmiş kap kaçak vb.) Sanatın amacı da zaten insanlarda güzel duygular uyandırmak, insan hayatını renklendirmek, güzelleştirmektir. Resim, tiyatro, şiir, dans, müzik ve kitapların olmadığı bir dünyada yaşadığımızı düşünürsek sanatın insan hayatı için ne kadar vazgeçilmez ve önemli olduğunu anlarız. İnsanlar kendilerini farklı araçlarla ifade edebilirler. Kimisi resimle, müzikle, dansla heykelle kimisi de şiirle, romanla, hikâyeyle yani edebiyat vasıtasıyla ifade ederler. İnsanoğlu hayatı boyunca güzeli istemiştir. Sözüne yazısına(edebiyat),sesine(müzik)kullanabildiği renklere(resim),yaşadığı mekâna(mimarlık),işleyebildiği her türlü maddeye(heykeltıraş)güzellik vermek insanoğlunun yaşam felsefesi olmuştur ki bu da güzel sanatlar dediğimiz şubeleri doğurmuştur. Edebiyat bu güzel sanatların bir koludur. Edebiyat; sözde, yazıda, düşüncede, hayalde güzellik demektir.
Edebiyat; dil ile gerçekleştirilen, malzemesi dil olan güzel sanat etkinliğidir. Edebi eser öncelikle sanat değeri olan eserdir. Edebi eserlerde dikkatle kullanılmış bir dil vardır.
Bilim nasıl ki akla, mantığa, öğretmeye yönelik ise sanat da insan ruhunu doyurmaya, güzelleştir meye yöneliktir.
4. Sınıfınıza bir şiir ve türkü kaseti getiriniz (Bu çalışma “Çözümleme/ İnceleme” bölümündeki 11. etkinlik için yapılacaktır).
4.
5. Atatürk’ün edebiyatla ilgili görüşlerini ifade ettiği özdeyişlerinden birkaçını defterinize yazarak sınıfa getiriniz (Bu çalışma “Çözümleme/ İnceleme” bölümündeki 14. etkinlik için yapılacaktır).
Dünyada medeni, ileri ve gelişmiş olmak isteyen herhangi bir millet, mutlaka heykel yapacak ve heykeltıraş yetiştirecektir.
Mustafa Kemal ATATÜRK
5.
6. Yukarıdaki özdeyişten hareketle Atatürk’ün, heykeltıraşlık sanatını hangi ölçütler içerisinde değerlendirdiğini açıklayınız.
6. Medeniyetlerin ileri ve gelişmişlik ölçütü olarak değerlendirdiğini görebilmekteyiz. Bir toplumda heykeltıraşlık varsa orada medeniyet ve ileri görüşlülük olduğu fikrindedir.
7. Kültürel faaliyet denilince aklınıza neler geliyor? Sıralayınız.
7. Sinemaya, tiyatroya gitmek, konferanslara katılmak, kültür gezilerine katılmak, doğa sporların katılmak, dünyanın ilginç yerlerini gezmek, kitap okumak gibi birçok şeyi sayabilmekteyiz.
ÇÖZÜMLEME – İNCELEME
1.METİN
BİR YANLIŞI AŞK ADINA DOKUMAK
1.METİN
SANATIN ÖZÜ VE EREĞİ
1. Okuduğunuz metinlerden hangisi bir güzel sanat eserinden alınmıştır? Nedenleriyle açıklayınız.
1. “BİR YANLIŞI AŞK ADINA DOKUMAK” adlı metin bir sanat metninden alınmıştır. Çünkü estetik zevk ve haz almak için yazılmıştır. Okuyucuda etki uyandırmak için yazılmıştır. Diğer metin ise bilgi amaçlı yazılmıştır.
2. “Sanatın Özü ve Ereği” adlı metinde yazar, neyi tanımlamaktadır? Bilimde ele alınan, incelenen, işlenen konular güzel sanatlarda da işlenebilir mi? Güzel sanatlar ile bilim arasında ne gibi farklılıklar vardır?
2.” SANATIN ÖZÜ VE EREĞİ” adlı metin adından anlaşılacağı gibi sanatın özünde bulunan şeyleri ve amacının ne olduğuna değinmiştir. Bilimde ele alınan konular sanatta işlenemez. Çünkü sanatta ispat kaygısı yoktur ama bilimde ispat ve doğruluk vardır.
3. “Bir Yanlışı Aşk Adına Dokumak” adlı metinde aşk nasıl tanımlanmıştır?
3. Bu metinde aşk sonsuz bir türküye benzetilmiştir.
4.
a. İnsan etkinlikleri, güzel sanatlarda ne ölçüde yer almalıdır? Açıklayınız.
a. İnsanı insan yapan değerlerin başında duygu gelmektedir. Duygunun olduğu her yerde de mutlaka sanat söz konusudur.
b. Duyduğunuz bir türkü, gördüğünüz bir resim veya heykel size neleri düşündürür? Anlatınız.
b.
3.METİN
EDEBİYAT DİLİ / EDEBİ DİL
4. “Edebiyat Dili / Edebî Dil” adlı metne göre sanatın oluşturulmasına kaynaklık eden etkenler nelerdir?
4. Metne göre sanatın oluşmasına kaynaklık eden etkenlerin başında güzellik duygusu gelmektedir. İnsandaki yaşadığı doğa ve hayata yepyeni bir düzen ve biçim verme gayreti sanatın oluşmasına kaynaklık eder.
5. Metinde güzel sanatlar hangi ölçütlere göre sınıflandırılmıştır? Güzel sanatlarda kullanılan malzeme, sanatın oluşturulmasını ne ölçüde etkiler?
5. Metinde güzel sanatlar kullanıldığı malzemeye göre tasnif edilmiştir. Kullanılan malzeme sanatçı da derin etki uyandırabilir.
6. Yanda gördüğünüz fotoğraflardaki nesnelerin yapımında kullanılan temel malzeme nedir? Bu nesnelerin ikisi de sanat eseri sayılabilir mi? Niçin? Bu nesnelerin hangisi sanatın yarar boyutu ile ilişkilidir?
6. Yandaki resimlerden biri şamdan diğeri ise heykeldir. İkisinin de malzemesi mermerdir fakat şamdan güzel sanat eseri sayılmaz. Çünkü oradaki amaç güzellik değil faydanın ön planda olmasıdır.
7. “Edebiyat Dili / Edebî Dil” adlı metnin ikinci paragrafına göre güzel sanat eserlerinin özellikleri nelerdir?
7. “İnsanın psikolojik hayatının temellerinden birini teşkil eden güzellik duygusunun kelime, nota, renk, taş, mermer, tunç gibi çeşitli malzemelerle estetik formlara dönüştürülmüş somut hâli veya ifadesidir.” Bu ifadeden anlaşılan odur ki insandaki güzellik duygusunun somutlaşmış ifadesi sanattır.
4.METİN
EDEBİYATIN KONUSU VE İŞLEVİ
8. “Edebiyatın Konusu ve İşlevi” adlı metne göre edebiyatın görevi nedir? Özlemler, duygular, tutkular, düşler kimlere özgü özelliklerdir? Edebiyat bu hasletleri nasıl dile getirir? İnsanın yaşadığı her yerde sanat etkinliğinin varlığını kanıtlayan örnekler veriniz.
8. Edebiyatın amacı, insanı insana tanıtma; insanı iyiye, güzele, doğruya yöneltme, edebiyatın üstlendiği görevlerden olmuştur. Özlemler, duygular, tutkular insana özgü özellikleridir. İnsanlık kâinat yaratıldığı ilk günden beri çevresine bu güzellikleri yaşatma içerisine girmiştir.
9. “Bir Küçük Pembe Bulut” adlı şiirin bir benzerini okudunuz mu? Cahit Külebi, başının üstünde dönen bulutlardan etkilenerek bu şiiri yazmıştır. Başka bir şair, bulutları Cahit Külebi’nin duygularıyla yorumlayıp aynı sözlerle şiirleştirir miydi? Niçin? Buna göre sanat eserlerinin birbirine ne ölçüde benzeyebileceğini aşağıya yazınız.
9.Sanat eserlerini yazarı ve yazarının yetiştiği çevreden bağımsız düşünemeyiz. Bu nedenle yazarları ve yaşantıları birbirinden faklı olduğu için sanat eserleri biricik ve tektir. Sanat eserleri birbirine benzemez.
10. Metindeki “bulut” örneğinden yola çıkarak öğretici ve yarar sağlayan eserlerle sanat eserlerinin birbirlerinden hangi açılardan farklı olduğunu belirtiniz.
10. ÖĞRETİCİ METİNLER SANATSAL METİNLER
Öğretici metinler bilgi verir. Sanatsal metinler estetik zevk uyandırır.
Gerçeğin ta kendisidir. Kurmacadır
Kullanılan kelimeler gerçek anlamlıdır. Mecaz ve yan anlamlar bakımından zengindir
Sade, kısa ve net cümlelerle yazılır. Bunların yanında uzun kapalı ve imgeli bir anlatıma sahiptir.
Sanat kaygısı yok. Sanat kaygısı var.
11. Getirdiğiniz şiir ve türkü kasetlerinden öğretmeninizle birlikte belirlediğiniz birer parçayı dinleyiniz. Bu iki sanat eserinin birbirleriyle benzer ve farklı olan özelliklerini belirleyiniz. Belirlediğiniz bu özellikleri tahtaya listeleyiniz.
11. Şiirde ahenk unsurları ve duyguları ön plandadır fakat türkü kasetinde ise türkünün ezgisi önemlidir.
12. İncelediğiniz metinlerde yazarlar duygu ve düşüncelerini size nasıl ve neyi kullanarak aktarmışlardır? Bu dört metinden hangisi sizi daha çok etkilemiştir? Sizce edebiyatın kullandığı ana malzeme, diğer sanat etkinliklerinde ne ölçüde kullanılabilir?
12.Yazarlar gözlemlerini kullanarak yazarlar.
ATATÜRK VE MÜZECİLİK
13. Atatürk sanatı tanımlarken hangi sanat dallarının adını kullanmıştır? Bu tanımda sahne sanatlarının adının geçmemesinin nedeni neler olabilir?
13. Atatürk sanatı tanımlarken şiir, müzik, resim, mimari sanatları kullanmıştır. Sahne sanatlarından bahsetmemesinden nedenlerden biri hem edebiyat içinde yer alması hem de bunların ülkemizde o tarihlerde çok gelişmemesi bağlanabilir.
14. Metinden ve sınıfınıza getirdiğiniz özdeyişlerden yola çıkarak Atatürk’ün edebiyatı nasıl tanımladığını belirtiniz.
14. Atatürk’ün edebiyat ile ilgili sözlerinden birini aşağıya yazınız.
“Her şey olabilirsiniz; Hatta Cumhur reisi bile olabilirsiniz ama asla sanatçı olamazsınız”
Yukarıdaki özdeyiş ortaya koymuştur ki sanatçı olmak ayrıcalıktır. Edebiyat da güzel sanatlar içinde yer aldığı için edebiyat hakkındaki görüşlerinde de farklılık yoktur.
15. Atatürk ve Müzecilik adlı metinde “Bir millet ki resim yapmaz, bir millet ki heykel yapmaz, bir millet ki fennin icap ettirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli ki o milletin tarihî terakkide yeri yoktur.” özdeyişinde Atatürk, sanatı niçin fenne eş değer olarak görmektedir? Bu sözle Atatürk, sanatı ve fenni neyin temeli olarak belirtmiştir?
15. Atatürk sanatla fen bilimlerini aynı görmüş ve gelişmişliğin ölçütü olarak değerlendirmiştir. Çünkü Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmanın yolunun düşünce ve fikirlere açık, sanat, özellikle bilim ve teknik konularda sürdürmek olduğunu savunmuştur.
16. Milletlerin tanıtılmasında güzel sanatlar niçin etkilidir? Belirtiniz. Atatürk, bu konunun önemini hangi sözleriyle vurgulamıştır? Metinden örneklerle açıklayınız.
16. Evrensel olan sanatçılara bakıldığında aslında hepsi yerel olmuş ve kendi milli değerlerine sahip çıkmış kişilerdir. Bu nedenle kendini dünyaya tanıtmış milletler ister istemez ülkelerini diğer milletlere anlatacaktır. Dostoyevski, evrensel bir yazardır ama ister istemez Rus toplumunu diğer milletlere anlatmıştır.
17. Metinden öğrendiklerinize göre Atatürk, güzel sanatların geliştirilmesi, korunması için ne gibi çalışmalar yapmıştır?
17. 1937’de Atatürk’ün direktifi ile Güzel Sanatlar Akademisi’ne bağlı olarak Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi’nde Resim ve Heykel Müzesi kuruldu.
Atatürk Türk müziğinin evrensel müzikteki yerini bir an önce alması amacıyla yapılan çalışmalara önderlik etmiştir. Müzik eğitimi görmeleri için çok sayıda öğrenciyi Avrupa’ya göndermiştir.
Ankara’da Musiki Muallim Mektebi ile İstanbul’da Sanayi-i Nefise mekteplerinin açılmasını sağlamıştır.
1924 yılında “Musiki ve Temsil Akademisi Kanunu” çıkarıldı.
1924 yılında mimarlık, resim ve heykel bölümlerinin yanına, tezyini sanatlar bölümünün eklenmesiyle gelişiyor.
YORUMLAMA-GÜNCELLEME:
1. “Sanatın Özü ve Ereği” adlı metin sadece bir paragraf olmasına rağmen niçin metin olarak adlandırılmıştır?
1. Sözcükler mantıksal çerçevede bir arada bulunduğu ölçüde anlam ifade ederler. Tek bir paragraf olmasına rağmen bir mantıklı bir anlam kurduğu için metindir.
2. Siz aşkı anlatan bir metin yazsaydınız hangi benzetmeleri kullanırdınız?
2. Bu cevap size kalmış…
3. “Edebiyat Dili/Edebî Dil” adlı metindeki sanat tanımına katılıyor musunuz? Sanat bu tanımdaki sınıflandırmadan ibaret midir? Niçin?
3. Sanat kavramı yeni fikir ve düşünceler ortaya çıktıkça değişir. Buradaki tanım kullanılan malzemeleri dikkate almıştır. Yanlış değil ama mutlak doğrudur da diyemeyiz.
4. Edebiyatın ana malzemesi olan dil, başka hangi alanlarda kullanılmaktadır? İnsanlar iletişim araçlarından olan konuşma ve yazmayı bulamamış olsalardı günümüzdeki uygarlığa ulaşılabilir miydi? Tartışınız. Tartışmanız sonucu ulaştığınız görüşleri sınıf tahtasına yazınız.
4. Bilimde, sanatta, sporda ve günlük konuşma dilinde kullanılır.
5. İlk sanat dalı hangi devirde ortaya çıkmıştır? Bu soruya net bir cevap verebildiniz mi? Niçin?
5. Tarih yazıyla başladığına göre yazının icadından önceki dönemlerde insanlar mağaralara yaşadıkları şeyleri resmetmişler. Her ne kadar resimdir desek de buna net cevap veremeyiz.
6. Tarihte bilinen ilk yazılı eserimiz olan Göktürk Kitabeleri edebî metin kabul edilebilir mi? Niçin?
6. Edebi metin olarak kabul edilir. Çünkü içinde kullanılan kelimeler, anlamsal bağıntılar, kullanılan mecazlar ve sanatlar bize bunu bir metin olduğu göstermiştir.
7. Atatürk, sanata ve sanatçıya niçin değer vermiştir? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları defterinize yazınız.
7. Atatürk sanata ve sanatçıya değer vermesindeki en büyük etken toplumların ileri medeniyet seviyesine ancak sanata önem takdirde olabileceğini söylemiştir.
8. Bir milletin medeni sayılabilmesi için hangi özellikleri taşıması gerekir?
8. Teknolojik gelişmelerin yanında sanata sanatçıya önem vermesi gerekiyor.
9. Ülkemizin diğer ülkelere daha iyi tanıtılabilmesi için ne tür faaliyetler yapılabilir? Bu faaliyetler ülkemizin hangi özelliklerini ön plana çıkarır? Aşağıya maddeleyerek yazınız.
9. Kültür sanat etkinlikleri
Olimpiyatlar
Yazarların eserlerinin diğer dillere çevrilmesi
Turizm elçilerin örnek davranışları
Turistlere yapılan muamele ve davranışlar
Yöresel özellikte yemek, halk oyunları, spor gibi etkinlikleri yurt dışında çok sayıda gösterilmesi
DEĞERLENDİRME:
1. Aşağıdakilerden hangisi güzel sanat eseri kabul edilemez?
A. Osman Hamdi Bey’in “Kaplumbağa Terbiyecisi” adlı tablosu
B) Ayşe’nin dokuduğu kilim
C) Ömer Seyfettin’in “Diyet” adlı hikâyesi
D) Barış Manço’nun “Nazo Gelin” adlı şarkısı
E) Roden (Rodin)’in “Musa” adlı heykeli
CEVAP: B
2. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
A. Zanaat, plastik sanatların oluşmasına neden olur.
B. Zanaat, sanata fayda sağlar.
C. Sanat, insanın varlık şartlarından biri değildir.
D. İnsanın olduğu her yerde güzel sanat etkinliği yoktur.
E. Güzel sanatlar, sanatçının sadece gerçek hayatla bağlantısını yansıtır.
CEVAP: B
3. Aşağıdakilerden hangisi Atatürk’ün sanat ve sanatçıya verdiği değeri yansıtmayan bir çalışmasıdır?
A. Ankara Konservatuvarını açması
B. Sanatçıları maddi ve manevi yönden desteklemesi
C. Eski eserleri korumak amacıyla kararlar aldırması
D. Bilinçli bir kamuoyu oluşturmaya çalışması
E. Sofrasına sanatçıları davet etmesi
CEVAP: D
4. Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
( D ) Sanat eseri tüm özellikleriyle başka bir esere benzemez, biriciktir.
( D ) Her sanat eseri, sanatçısını pek çok yönüyle temsil eder.
( Y ) Edebiyat, malzemesi insan olan güzel sanat dalıdır.(Malzemesi dildir.)
( D ) İnsanın her türlü etkinliği sanat olarak işlenemez.
5. Sanat ve zanaatın ortak ve farklı yönlerini sıralayınız.
Farkları:
- Sanat eseri biriciktir; zanaat eseri ise çoğaltılabilir.
- Sanat eseri alışılmışın dışında özgündür; zanaat eseri alışılmış bilinen tekrar edilendir.
- Sanatta yaratıcılık ön planda olmasına karşılık zanaatta ustalık ön plandadır.
- Sanat eseri güzellik amacı güder; zanaat ise yarar amacı.
- Sanatçı eserini oluştururken para kazanma amacı gütmez; zanaatçı para kazanmak ister.
Benzerlikleri:
- Her ikisi de el emeği ister.
- Her ikisi de biçim oluşturur.
- Her ikisi de bir beceri izlenimi verir.
- Her ikisinin de temelinde bir tasarım vardır.
6. “İnsanlarda birtakım ince, yüksek ve asil duygular vardır ki insan onlarla yaşar. İşte o ince, yüksek, derin ve asil duyguları en çok duyabilen ve diğer insanlara duyurabilen şairdir.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
Yukarıdaki sözden çıkardığınız mesaj nedir? Bu mesaj, Atatürkçü düşüncenin hangi yönüyle ilişkilidir?
6.Şairler her zaman toplumdaki diğer insanlardan daha faklı duygu ve düşünceler içindedir. Şairler her zaman topluma yön vermiş insanlardır.
7. Aşağıdaki cümleleri “Milletlerin Tanınmasında Güzel Sanatların Rolü” konusunda öğrendiğiniz bilgilere göre tamamlayınız.
Milletlerin TANINMASINDA güzel SANATLAR etkin rol oynar.
Atatürk, edebiyatı, en önemli SANAT araçlarından biri olarak görmüştür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder